سوختگی ها (BUrns)
سوختگی عبارت است از هر گونه آسیب به پوست , مخاط و بافتهای زیر پوست که با حرارت مستقیم یا غیر مستقیم ایجاد می شود .پوست بعنوان یک سد در برابر نفوذ عوامل بیماریزا و اجسام خارجی عمل می کند و مانع از خارج شدن مایعات بدن می گردد ولی زمانی که سو ختگی روی می دهد , این اعمال بدرستی انجام نگرفته و مشکلاتی به وجود می آید .
آسیب های پوست معمولا در دما ی کمتر از۴۳ درجه سانتیگیرد ایجاد نمی شود . درجه حرارت های بین ۴۴ تا ۵۵ درجه آسیب قابل ملا حظه ای به بافتهاوارد می آورد . درجه حرارتهای بالاتر از ۵۶ درجه سانتیگراد , پروتئینهای بدن را منعقد کرده و ساختار پوست را در زمان کوتاهی تخریب می کند .
شرایطی که شدت سوختگی را تشدید می کنند , (عوامل تعیین کننده اهمیت سوختگی ) نام دارند .
عوامل تعیین کننده اهمیت سو ختگی ها :
۱- درجه سوختگی
۲- درصد سوختگی (وسعت )
۳- شدت سوختگی
۴- سن مصدوم
۵- محل سوختگی
۶- همراهی سوختگی با عوامل زمینه ای
علل سو ختگی
سوختگی به علل مختلف ممکن است اتفاق بیفتد که از آن جمله می توانیم اشعه خورشید, نقطه آتش, جریان برق در ولتاژی ها بالا حرارت مرطوب ناشی از بخار آب گرم, مواد مذاب, مواد داغ شده, مواد شیمیایی(اسیدها و بازها ), اشعه رادیو اکتیو و مواد منفجره جنگی را نام ببریم. سوختگی ها را بر اساس عامل ایجاد به چهار نوع تقسیم می کنند:
۱- سوختگی های حرارتی
۲- سوختگی های شیمیایی
۳- سوختگی های الکتریکی
۴- سوختگی های تابشی
درجه سوختگی
سوختگی درجه اول (سطحی ) : این سوختگی تنها لایه خارجی پوست را متاثر می سازند و با قرمزی, تورم خفیف, حساس بودن و درد, بدون وجود تاول مشخص می شود و با درمان مناسب ظرف دو تا پنج روز بدون بر جای ماندن اثر (اسکار سوختگی) بهبود می یابد.
سوختگی درجه دوم (قسمتی از عمق پوست): این سوختگی تمام لایه خارجی پوست را در بر می گیرد و به لایه داخلی پوست هم کشیده می شود. تشکیل تاول, تورم, ترشح مایع و درد شدید مشخصه سوختگی درجه ۲ به شمار می آید.
بهبودی سوختگی همراه با اثر (اسکار ) کم بوده و با درمان مناسب حدوداً در عرض حدود ۳ هفته الیتام می یابد.
سوختگی درجه سوم (تمام عمق پوست ): این سوختگی شدید به تمام لایه های پوست و به داخل چربی زیر پوست , عضلات و استخوانها گسترش می یابد, تغییر رنگ (به رنگ ذغالی, سفید یا قرمز آلبالویی ), چرمی شدن, سوختن پوست, ظاهر خشک, درد شدید یا عدم وجود درد(به علت سوختن پایانه های حسی درد) از مشخصات این نوع سوختگی به شمار می آید.
بهبودی مناسب پوست وقسمت آسیب دیده نیازمند پیوند پوستی از مناطق سالم است. در این نوع سوختگی , شوک و از دست رفتن مقادیر زیادی از مایعات بدن روی می دهد.
وسعت سوختگی
وسعت سوختگی به صورت درصدی از کل سطح بدن بیان می شود. به مقدار سطحی از بدن گفته می شود که دچار آسیب گردیده، به طور کلی هرچه سطح وسیعتری از بدن دچار سوختگی باشد، وخامت حال مصدوم بیشتر خواهد بود.
برای تعیین وسعت سوختگی از قانون نه و کف دست استفاده می شود.
قانون کف دست: کف دست خود مصدوم برابر ۱ درصد از وسعت سوختگی می باشد
بر طبق این قانون ۹ تایی:
در بزرگسالان: هر قسمت از بدن به ضرایبی از نه تقسیم می شود که به شرح زیر می باشد:
· سر و گردن ۹%
· هر دست ۹%
· هر پا ۱۸%
· جلوی تنه ۱۸%
· پشت تنه ۱۸%
ناحیه تناسلی ۱%
صد سوختگی ها در بالغین
این قانون در مورد کودکان نیز صادق است ولی در قسمت سر و اندام تحتانی کمی متفاوت می باشد به شرح زیر:
· سر و گردن ۱۸%
· هر دست ۹%
· هر پا ۵/۱۳%
جلوی تنه ۱۸% · پشت تنه ۱۸%
درصد سوختگی در کودکان
مثال: کودک ۵ ساله به علت سوختگی با آب جوش در تمام قسمت جلوی تنه و کل یک اندام فوقانی و تحتانی مراجعه کرده, درصد سوختگی او چیست؟
درصد۵/۴۰ = ۵/۱۳ +۹ +۱۸
تقسیم بند ی سوختگی در بزرگسالا ن : (شدت سوختگی )
۱- سوختگی خفیف :
الف-سوختگی درجه ۳ در کمتراز۲ % سطح بدن
ب- سوختگی درجه ۲در کمتر از ۱۵% سطح بدن
ج- سوختگی درجه ۱ در کمتر از ۵۰% سطح بدن
۲- سوختگی متوسط :
الف-سوختگی درجه ۳ بین ۲ تا ۱۰% سطح بدن (بجز دست و پا , صورت , دستگاه تنفسی فوقانی , دستگاه تناسلی )
ب- سوختگی درجه ۲ بین۱۵ تا ۳۰% سطح بدن
ج- سوختگی درجه ۱ در بیش از ۵۰% سطح بدن
۳- سوختگی شدید :
الف- سوختگی درجه ۳ در بیش از ۱۰ درصد سطح بدن
ب- سوختگی درجه ۲ در بیش از ۳۰ درصد سطح بدن
ج- سوختگی با اسید ,برق گرفتگی
د- سوختگی در بیمار دارای بیماری زمینه ای
تقسیم بندی سوختگی در کودکان و نوزادان :
۱-سوختگی خفیف : سوختگی درجه ۲ درکمتر از ۱۰% سطح بدن
۲-سوختگی متو سط : سوختگی درجه ۲ در بین ۱۰ تا ۲۰% سطح بدن
۳-سوختگی شدید :
الف- سوختگی درجه ۳و۲ در بیش از ۲۰% سطح بدن
ب- سوختگی در دست , پا , صورت , مجاری تنفسی یا دستگاه تناسلی
جدول شماره ۱-کمکهای اولیه در سوختگیها
درجه سوختگی
|
بایدها
|
نبایدها
|
سوختگی درجه ۱
|
به کار بردن آب سرد در موضع سوختگی و پانسمان خشک
|
قرار دادن کره، خمیردندان، سیب زمینی، تخم مرغ و نظایر آن
|
سوختگی درجه ۲
|
فرو بردن در آب سرد، پانسمان خشک، درمان شوک و اعزام به مراکز درمانی
|
ترکانیدن تاولها، برداشتن پوستهای باقی مانده، مالیدن پمادهای خانگی، پانسمان مرطوب
|
سوختگی درجه ۳
|
پانسمان با وسایل استریل، درمان شوک، بررسی مشکلات تنفسی، اعزام سریع به مراکز درمانی
|
برداشتن البسه ها که به پوست چسبیده اند، استفاده از پمادهای خانگی بر روری موضع
|
سن مصدوم
از جمله عوامل مهم در تعیین اهمیت سوختگی بوده به طوری که در سنین پائین تر از ۵ سال و بالای ۵۵ سال، احتمال وقوع شوک و از دست رفتن سریع مایعات بدن بدنبال سوختگی وجود دارد.
در افراد مسن، اغلب سوختگیهای بیش از ۲۰ در صد بدن کشنده هستند.
محل سوختگی
در بعضی از قسمتهای بدن مانند دست، پا، صورت، دستگاه تناسلی و مجاری هوائی، سوختگی بسیار خطرناک است. مصدوم را باید تحت مراقبت ویژه سریعاً به مرکز درمانی انتقال داد.
همراهی سوختگی با عوامل زمینه ای
فرد دچار سوختگی را باید از نظر وجود بیماریهائی مثل مشکلات قلبی عروقی، تنفسی و دیابت و … بررسی کرد. زیرا سوختگی در این بیماران باعث تشدید مشکل آنان خواهد شد و از طرفی وجود بیماری زمینه ای باعث تأثیر منفی بر مسیر درمان سوختگی خواهد شد.
اقدامات اولیه در سوختگی ها
-اولین اقدام کنترل و مهار آتش سوزی و دور کردن مصدوم از منطقه ایجاد کننده سوختگی می باشد.
لباسها، انگشتر، ساعت، دستبند و … را از تن مصدوم خارج کنید
- ناحیه سوخته را حداقل ۱۰ دقیقه در آب سرد و ترجیحاً استریل غوطه ور کنید. این کار فقط برای حدود ۴۵ تا ۳۰ دقیقه بلافاصله بعد از سوختگی موثر است و درد را هم تسکین می دهد.
- روش انجام سرد کردن قسمت سوخته به این صورت است که جریان آب سرد را از بالای محل سوخته به سمت سوختگی هدایت کنید. این روش را برای نواحی
سوختگی وسیع(بیشتر از ۲۰%) استفاده ننمائید. زیرا احتمال عفونت را افزایش
می دهد.
- در سوختگی شدید، به مصدوم اکسیژن بدهید. بیشتر افرادی که دچار سوختگی می شوند، در اثر استنشاق دودهای حاصله خفه می شوند لذا دادن اکسیژن با حجم زیاد (۶ لیتر در دقیقه)به مصدوم کمک شایانی خواهد کرد.
- سریعاً عوامل تعیین کننده اهمیت سوختگی را تعیین نمائید و قسمت سوخته را با استفاده از پانسمان خشک و استریل بپوشانید. هرگز از پمادهای آنتی بیوتیک جهت سوختگیها استفاده ننمائید و تاولها را نترکانید.
اگر فاصله مصدوم تا مرکز کمتر از ۲۰ دقیقه باشد، وقت را برای ارزیابی طولانی یا پانسمان کامل او تلف ننمائید.
تـاول
به تجمع مایعات به صورت یک حباب زیر پوستی که قابل رویت باشد، تاول گویند و علائم آن عبارتند از:
- تجمع مایع زیر پوست به صورت یک حباب
- درد در اثر لمس یا فشار
- تورم و قرمزی دور تاول
اقدامات و کمکهای اولیه در مورد تاول
۱-تاولهای کوچک را با استفاده از محلول ضد عفونی و گاز استریل پانسمان نموده و بپوشانید.
۲- تاولهای بزرگ نیز می بایست پانسمان و بانداژ شوند و تا حد امکان جلوی ترکیدن تاولها را بگیرید.
۳-چون گاهی تاولها ممکن است دردناک باشد و در شرایط غیر استریل و آلوده و در حین کار بترکد و یا تاول بیش از cm5/2 قطر داشته باشد، لذا در شرایط استریل با استفاده از یک سر سوزن استریل مایع آن را تخلیه نمائید.
سوختگی حرارتی
این سوختگی در اثر تماس یک منبع ضعیف یا قوی انرژی حرارتی با بدن ایجاد
می گردد.
سوختگی شیمیائی
بسیاری از مواد شیمیائی مانند اسیدها و بازها(مانند مواد پاک کننده قوی) در اثر تماس با بدن می توانند باعث ایجاد آسیبهای جزئی یا شدید بافتی شوند.
سوختگی ناشی از مواد شیمیائی تا زمانی که بوسیله بافت غیر فعال شود یا خنثی گردد و یا با آب رقیق شود، ادامه یافته و به بدن آسیب می رساند. ممکن است روند سوختگی برای زمان طولانی بعد از تماس اولیه ادامه پیدا کند.
سوختگیهای قلیائی جدی تر از سوختگیهای اسیدی هستند. زیرا مواد قلیائی بیشتر در بدن نفوذ می کنند و مدت زمان بیشتری فعال باقی می ماند. در حالیکه مواد اسیدی
پس از سوزاندن یک لایه از پوست و انعقاد پروتئینهای پوست بر روی لایه ای که خود تشکیل داده اند میمانند و در عمق بدن نفوذ نمی کنند.
اقدامات و کمکهای اولیه
در تمام سوختگیها (خواه اسیدی و خواه قلیائی) قسمت آلوده را با مقادیر زیاد آب بشوئید. در سوختگیهای اسیدی و قلیائی آسیب عمدتاً ظرف ۳ دقیقه بعد از تماس مصدوم با ماده شیمیایی ایجاد می شود. بنابراین شستن قسمت سوخته مصدوم در اولین دقایق بعد از تماس آسیب را کاهش می دهد.
درآوردن لباسهای آلوده، امکان مواجه پوست با مواد شیمیایی جذب نشده را کاهش می دهد. این کار را زمانیکه در حال شستن سوختگیهای مصدوم هستید انجام دهید. آب را بدون هیچ فشاری به کار ببرید زیرا فشار آب باعث نفوذ مواد شیمیایی به قسمتهای عمقی تر بافتها می شود. از آب روان استفاده کرده و بدن را با فشار کم و جریان ملایم به مدت زیاد شستشو دهید.
سوختگی الکتریکی (برق گرفتگی)
برق گرفتگی یکی از عوامل تهدید کننده حیات محسوب می شود. حتی با وجود فقط یک شوک الکتریکی خفیف، مصدوم میتواند دچار صدمات داخلی شدید شود. جریان ۱۰۰۰ ولت یا بیشتر به عنوان ولتاژ بالا محسوب می شود ولی جریان ۲۲۰ ولت خانگی هم می تواند مرگ آفرین باشد.
اقدامات و کمکهای اولیه
۱- ABC را بررسی کرده و در صورت وجود مشکل آنرا مرتفع سازید.
۲- انجام CPR در برق گرفتگیها ضرورت پیدا می کند و در صورت شروع فوری، موفقیت آمیز خواهد بود.
۳- محلهای سوختگی را بررسی کرده و با بالا بردن پاها و گرم نگهداشتن مصدوم شوک او را درمان کنید.
۴- بیشتر سوختگیهای الکتریکی، سوختگی درجه سه هستند، بنابراین آنها را به صورت استریل پانسمان کنید.
رعد و برق زدگی
نگرانی اصلی در مورد آسیبهای ناشی از رعدوبرق، احتمال ایجاد ایست قلبی یا تنفسی است. اکثراً رعدوبرق مستقیماً به یک مصدوم برخورد نمیکند بلکه ابتدا به اماکن مجاور اصابت کرده و سپس به مصدوم بر می خورد.
اقدامات و کمکهای اولیه
۱- ABC را بررسی کرده و چنانچه فردی دچار ایست قلبی تنفسی شده بود CPR را شروع کنید.
۲- در صورت بروز شوک، آن را درمان کنید.
۳- کمکهای اولیه در مورد سوختگی را انجام و مصدوم را سریعاً ارجاع دهید.
توصیه های ضروری در زمان وقوع رعدوبرق
۱- زیر درختان تک و بلند در مناطق باز قرار نگیرید.
۲- از قرار گرفتن در مناطقی که صاعقه را به خود می گیرد مانند ایستادن روی تپه بپرهیزید.
۳- از آبهای سرباز دوری کنید.
۴- وسایل فلزی را از خود دور کنید.
۵- از دوچرخه یا موتورسیکلت پیاده شوید.
۶- از سیم برق و خطوط فلزی دوری کنید.
۷- چمباتمه بزنید ولی روی زمین دراز نکشید.
سوختگی تابشی
تشعشعات ناشی از انرژیهای زیاد مانند تشعشعات هسته ای، نور آفتاب می تواند بر روی پوست و یا تشعشعات نور مثل برف و جوشکاری روی قسمتهای مختلف چشم اثر تخریبی بگذارد. تابش نور مستقیم بصورت طولانی بر روی پوست باعث ایجاد سوختگی درجه یک بصورت درد و سوزش و قرمزی می گردد.
اقدامات و کمکهای اولیه
-در سوختگی پوست در اثر نور مستقیم آفتاب، فرد را به مکان سایه منتقل کرده و کمپرس سرد روی محل سوختگی قرار دهید.
- در صورت تمایل بیمار به وی آب و نوشیدنی خنک بدهید.
- عرق سوز
بثورات قرمز شدیداً آزاد دهنده و سوزش آور است که عمدتاً در هوای داغ تشکیل می شود این حالت وقتی رخ می دهد که باکتری ها و سلولهای پوستی مرده ,غدد عرق را مسدود کنند . این بثورات بخصوص مناطقی را درگیر می کنند که عرق در آنجا گیر می افتد و نمی تواند تبخیر شود مثلاً (انتهای پا)
اقـدامات
۱- قرارگرفتن درشرایط خنک
۲- پوست را به ملایمت با آب سرد خیس کنید تا خنک شود.
اقدامات در برف کوری (آسیب چشم در اثر نور طولانی و زیاد) شامل شستشوی چشم و پوشانیدن چشم بوسیله پارچه تمیز و ارجاع مصدوم به مراکز درمانی است.
سوختگی شیمیایی چشم
پاشیدن مواد شیمیایی به درون چشم، در صورتی که سریعاً درمان نشود، میتواند آسیب جدی ایجاد کند. این مواد می‌توانند سطح چشم را تخریب کنند و منجر به تشکیل بافت جوشگاهی و حتی کوری شوند. اولویت ارائه‌کننده کمکهای اولیه، عبارت است از شستن چشم به منظور رقیق‌سازی و پخش کردن ماده شیمیایی. هنگام شستشوی چشم، دقت کنید که آب آلوده روی شما یا مصدوم پاشیده نشود. قبل از شروع درمان مصدوم، در صورت امکان دستکش محافظ بپوشید.
تشخیص
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد شدید در چشم
ناتوانی در باز کردن چشم آسیب‌دیده
تورم و قرمزی در اطراف چشم
اشک ریزش شدید
شواهدی از ماده شیمیایی یا ظرف محتوی آن در محیط اطراف
نکتـه
مصدوم را از دست زدن به چشم آسیب‌دیده یا خارج کردن لنز تماسی با زور، منع کنید.
در صورت امکان، دستکش یکبار مصرف بپوشید. حداقل به مدت ۱۰ دقیقه، چشم آسیب‌دیده را زیر جریان آب سرد ملایم بگیرید. دقت کنید که تمام قسمتهای پلک (داخل و خارج آن) کاملاً شسته شود. ممکن است استفاده از یک شستشودهنده چشم یا لیوان برای ریختن آب روی چشم، ساده‌تر باشد.
اگر چشم در اثر اسپاسم ناشی از درد بسته شده است، پلک‌ها را با ملایمت اما محکم بکشید تا از هم باز شوند. دقت کنید که آب آلوده روی چشم سالم پاشیده نشود.
از مصدوم بخواهید که یک پانسمان چشمی استریل یا یک تکه پارچه تمیز بدون کرک روی چشم آسیب دیده قرار بدهد. اگر مدتی طول می‌کشد تا مصدوم تحت مراقبت
طبی قرار گیرد، با استفاده از باند این لایه پوششی را به صورت شل در محل خود ببندید.
در صورت امکان، ماده شیمیایی را شناسایی کنید. سپس، شرایط انتقال مصدوم به بیمارستان را مهیا کنید.
سوختگی چشم در اثر اشعه
این وضعیت وقتی رخ می‌دهد که سطح چشم) قرنیه) در اثر مواجهه با پرتو ماوراء بنفش (مثلاً تابش طولانی‌مدت نور آفتاب بازتابیده از روی برف به چشم) دچار
آسیب شود. علایم معمولاً به صورت تدریجی ظاهر می‌شوند و روند بهبود ممکن
است تا یک هفته طول بکشد. تابش نور شعله جوشکاری نیز میتواند به سوختگی ناشی از اشعه بیانجامد.
تشخیص
درد شدید در چشم(های) آسیب‌دیده ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند:
احساس «سنگ‌ریزه (جسم خارجی)» در چشمها
حساسیت به نور قرمزی و اشک ریزش از چشمها
نکـتـه
لنز تماسی را خارج نکنید.
به مصدوم اطمینان خاطر بدهید. از او بخواهید یک پوشش چشمی روی چشم آسیب دیده نگه دارد. اگر تا زمان پیشگیری پزشکی مدتی طول می‌کشد، با استفاده از باند، این لایه پوششی را به صورت شل در محل خود ببندید.
شرایط انتقال مصدوم به مرکز را فراهم کنید.
آسیب ناشی از گاز اشک‌آور
پلیس این گاز محلول را برای کنترل اغتشاشات و دفاع از خود به کار می‌برد؛ گاهی افراد این وسیله را به‌طور غیرمجاز وبه‌عنوان‌یک اسلحه‌در عملیات تهاجمی مورد استفاده قرار می‌دهند. این ماده، سبب آزردگی چشمها و راه تنفسی می‌شود و میتواند منجر به استفراغ شود. این آثار معمولاً ظرف ۱۵ دقیقه از بین می‌روند، گرچه ممکن‌است‌چشم‌هاتامدت‌بیشتری دردناک باقی بمانند. به کار بردن گاز اشک‌آور روی فردی که مبتلا به آسم است، میتواند موجب حمله آسم شود.
تشخیص
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
اشک ریزش از چشمها سرفه و عطسه غیرقابل مهار
احساس سوختگی در پوست و گلو سفت شدن قفسه سینه و اشکال در تنفس
نکتـه
شستن چشمها معمولاً ضروری نیست و میتواند زمان آزردگی چشم را طولانی کند.
مناطقی را که توسط این گاز دچار آسیب شده‌اند، مالش ندهید.
۱- مصدوم را به یک محل دارای تهویه مناسب منتقل کنید و به وی اطمینان بدهید که علایم خیلی زود برطرف خواهند شد (ممکن است مصدوم خیلی بی‌قرار باشد). سعی کنید مصدوم را از مالاندن چشم‌هایش منع کنید
۲- اگر چشم‌های مصدوم دردناک هستند، آنها را باد بزنید تا سرعت تبخیر باقیمانده گاز اشک‌آور افزایش پیدا کند.
۳- اگر مقدار زیادی از ماده شیمیایی در یک مکان خفه و بسته استنشاق شده است، شرایط انتقال مصدوم به مرکز را فراهم کنید
درجه بندی سوختگیها:
سوختگی درجه یک
سوختگی سطحی خفیفترین نوع سوختگی است که فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر می کند. علل آن سوختگی ناشی از شعله ملایم است.
ظاهر سوختگی
پوست در محل سوختگی گرم ، قرمز و دردناک (گاهی درد شدید) و حساس به لمس است و میتواند کمی متورم باشد وقتی با نوک انگشت به ملایمت به ناحیه سوخته فشار وارد کنیم، قرمزی بطور موقت سفید می‌شود. سوختگی درجه یک در ابتدا بسیار دردناک است ولی معمولاً در عرض چند روز بدون بر جای گذاشتن جوشگاه و گوشت اضافه (اسکار) ، با پوسته ریزی محل سوختگی ، بهبودی می‌یابد.
سوختگی درجه دو
سوختگی با شدت متوسط است که فقط اپیدرم و قسمتی از درم (اما نه همه درم) را مبتلا می‌کند و به بافتهای زیرین آسیبی نمی‌رساند. این نوع سوختگی مانند سوختگی درجه یک از نوع با ضخامت نسبی است. علل آن ریختن مایعات داغ (مثل آب جوش یا چای داغ ) روی پوست ، شعله آتش ، آفتاب سوختگی شدید و غیره هستند.
ظاهر سوختگی
محل سوختگی دارای قرمزی قابل توجه ،
تاول و ظاهری توری مانند یا شبکه‌ای شکل است. مانند سوختگی درجه یک با فشار انگشت در محل قرمزی ، سفیدی موقت ایجاد می‌شود. معمولاً شکافهای کوچکی در اپیدرم و تاولهای بزرگ پر از مایع دیده می‌شوند. از آنجایی که پلاسما ( بخش خون) و
مایعات بافتی به تراوش خود ادامه داده و باعث برآمده شدن لایه فوقانی پوست می‌شوند ممکن است تا 48 ساعت پس از وقوع آسیب نیز تشکیل تورم و تاول ادامه داشته باشد. پوست ناحیه سوختگی در ظاهر متورم و خیزدار بوده و مرطوب و عرق کرده به نظر می رسد.
مشخصه این نوع سوختگی درد بسیار شدید و عمیق می‌باشد و سوختگی بینهایت به لمس حساس است بطوری که حتی برخورد باد یا جریان هوا با آن سبب درد سوزاننده‌ای می‌شود. اگر سوختگی درجه دو بطور مناسب درمان و مراقب شود خودبخود بهبودی می‌یابد و جوشگاه بسیار کمی بر جای می‌گذارد. در این نوع سوختگی امکان عفونت یافتن زخم سوختگی وجود دارد که باید از این نظر مراقبت شود.
سوختگی درجه سه (سوختگی تمام ضخامت)
در سوختگی درجه سه تمام ضخامت پوست ، یعنی اپیدرم و درم ، تخریب می‌شود و حتی ممکن است آسیب عمیقتر شده و بافتهای زیر پوستی (چربی ، ماهیچه و استخوان) را نیز درگیر کند. گاهی تمایز سوختگی درجه سه از سوختگی درجه دو مشکل می‌باشد؛ با این وجود ناحیه سوختگی در نوع درجه سه معمولاً سیاه رنگ و یا خشک و سفید است اما در نوع درجه دو قرمز و مرطوب بوده و ظاهر عرق کرده دارد. از طرفی در سوختگی درجه دو بیمار درد شدیدی دارد ولی در سوختگی درجه سه به علت از بین رفتن اعصاب زیر جلدی معمولاً بیمار دردی احساس نمیکند؛ بجز مواردی که در اطراف سوختگی درجه سه ، مناطقی از سوختگی درجه دو نیز وجود داشته باشد.
علل سوختگی درجه سه عبارتند از مایعات بسیار داغ ، شعله شدید آتش ، جریان الکتریکی ، مواد شیمیایی قوی مانند
فسفر سفید. عمق سوختگی نه تنها به شدت حرارت عامل سوزاننده بستگی دارد بلکه با مدت تماس ماده سوزاننده با پوست نیز ارتباط دارد.
ظاهر سوختگی
پوست سوخته ، سفید مرواریدی یا زرد و قهوه‌ای و بعضی مواقع سیاه و زغالی است. بعضی از مناطق پوست ممکن است شفاف شود و می‌توان در زیر آن شبکه‌ای از سیاهرگهای حاوی لخته‌های خون را دید. پوست مرده که شامل پروتئینهای منعقد شده است. لایه‌ای سخت و غیر قابل ارتجاع به نام اسکار (جوشگاه) می‌سازد. جوشگاه خشک و سخت است و به علت از بین رفتن پایانه‌های اعصاب پوست ، در لمس حساس نیست و دردی ندارد. برای ترمیم زخم سوختگی درجه سه ممکن است به
پیوند پوست نیاز شود. عفونت مسئله عمده‌ای در ارتباط با این نوع سوختگی است.
دسته بندی سوختگی بر اساس شدت
برای مشخص نمودن نوع و ترتیب مراقبت و درمان و ترتیب انتقال مصدومین باید سوختگیها را بر اساس شدت آنها طبقه بندی کرد. بر این اساس سوختگیها را به انواع خفیف ، متوسط و بحرانی (شدید) طبقه بندی می‌کنند.
سوختگیهای خفیف
- سوختگیهای درجه سوم که کمتر از 2% سطح بدن به غیر از نواحی صورت مبتلا کرده‌اند، دست و پا (پایینتر از مچ) کشاله‌های یا مفاصل بزرگ.
- سوختگیهای درجه دوم که کمتر از 15% سطح بدن را در گیر کرده‌اند.
- سوختگیهای درجه اول با سطحی کمتر از 20 درصد سطح بدن.
سوختگیهای متوسط
- سوختگیهای درجه سوم با وسعتی بین 2تا10% سطح بدن ، البته به غیر از نواحی صورت دستها ، پاها ، کشاله ران یا مفاصل بزرگ.
- سوختگی درجه دوم با سطح معادل 15 تا30% سطح بدن.
سوختگیهای بحرانی
- تمام انواع سوختگی که با ضایعات دستگاه تنفسی ، آسیبهای بافتهای نرم و استخوانها همراه شده‌اند.
- سوختگی درجه سوم و دوم نواحی صورت ، دست و پا (پایینتر از مچ) ، کشاله ران و مفاصل بزرگ.
- سوختگی درجه سوم که بیش از 10% سطح بدن را درگیر کرده باشد.
- سوختگی درجه دوم که با وسعتی بیش از 30% سطح بدن.
- سوختگی درجه اول با وسعتی بیش از 75% سطح بدن.
- سوختگی الکتریکی لبها و دریچه‌ها به علت خونریزی شدید که ممکن است ایجاد شوند، تحت عنوان سوختگیهای شدید طبقه‌بندی می‌شوند.
انواع سوختگیها:
۱-حرارتی
۲-تششعاتی
۳-الکتریکی
۴-شمیایی
سوختگی حرارتی:
سوختگی شیمیایی چشم
سوختگیهای شیمیایی چشم، می‌توانند دید را به مخاطره اندازند.
اگر شغلتان مستلزم استفاده از مواد شیمیایی خطرناک است، نسبت به خطرات آن هوشیار باشید. از چشم‌های خود به وسیله عینک ایمنی یا حفاظ دار محافظت کنید. از نزدیک ترین منبع آب پاکیزه مطلع باشید تا در موارد نیاز، چشم را با آب فراوان شستشو دهید. به یاد داشته باشید محصولات تمیزکننده ی مورد استفاده در خانه، به ویژه آنها که حاوی آمونیاک یا مواد سفیدکننده هستند و مواد شیمیایی باغبانی می‌توانند صدمات جدی به چشم وارد کنند.
علائم سوختگی چشم
تماس مستقیم و پاشیدن ماده شیمیایی به چشم، خطرناک‌ترین حالت است، اما گاز و غبار غلیظ آنها نیز می تواند باعث صدمه شود.
سوختگی چشم، یک فوریت پزشکی است و باید بدون درنگ درمان شود.
اگر ماده شیمیایی، یک یا هر دو چشم شما را بسوزاند، بر اساس علائم زیر متوجه آن خواهید شد:
چشم شما درد می‌گیرد. نسبت به نور حساس می گردد یا دچار تاری دید می‌شوید.
درمان سوختگی چشم
بلافاصله چشمان خود را با آب پُرفشار و تمیز به مدت 15تا 30 دقیقه بشویید. برای ایجاد فشار مطلوب، سرخود را زیر شیر آب بگیرید یا با یک ظرف تمیز، آب را به داخل چشم بریزید. حین شستشو، چشمها را تا حد امکان به‌طور کامل باز نگه دارید.
سوختگی چشم، یک فوریت پزشکی است و باید بدون درنگ درمان شود.
به نزدیک ترین درمانگاه یا بیمارستان محل زندگی خود مراجعه کنید یا با چشم پزشک تماس بگیرید.
پزشک ممکن است برای معاینه و درمان چشم از داروی بی‌حسی موضعی به منظور کاهش درد استفاده کند. بسته به وسعت آسیب، ممکن است چشم با نوار زخم‌بندی بسته شود، یا با یک آنتی‌بیوتیک درمان شده و به چشم فرصت ترمیم خود به خود داده شود.
صدمات جدی ملتحمه، قرنیه یا پلک چشم ممکن است به جراحی ترمیمی نیاز داشته باشد که بعدا انجام خواهد شد.
جدول طبقه بندي براي سوختگي
|
تشخيص نوع درمان
|
طبقه بندي
|
نشانه ها
|
|
× درصورت نياز،اقدامات احيا(ABC) راانجام دهيد
× درصورت وصل کردن سرم NPO شود. درغیر اینصورت اقدامات لازم براي پيشگيري از پايين آمدن قند خون ودر صورت خواب آلودگي غير عادي ياکاهش هوشياري ،ORS ندهيد
× لباس های فشاری وتنگ خارج شود ومناطقی که لباس به بدن چسبیده ازاطراف با قیچی جدا شود ونباید کنده شود
× سطح سوختگی را با آب سرد نشویید
× برای اجتباب ازکاهش دمای بدن از حوله یا ملحفه تمیز وخشک استفاده کنید وبیمار را با پتو بپوشانید.
× بزاي کاهش درد شیاف استامينوفن بدهيد
× هرگزتاول هاراپاره نكنيد(نتركانيد)
× روي سطح زخم کره،روغن وحتی پمادسوختگی مالیده نشود
× آنتي بيوتيک ندهيد
×در سوختگی شیمیایی،الکتریکی،استنشاقی،باقیروسرمازدگی اقدامات اولیه(ص2)رادرصورت امکان انجام وسپس ارجاع دهید
× پس ازstable شدن کودک رابه بيمارستان فوري ارجاع دهيد
× درصورتیکه فاصله مراجعه بیمار تا محل بستری بیش ازیکساعت است علاوه برموارذ فوق ،اقدامات تکمیلی(ص66)راانجام دهید
|
سوختگي
شديد
|
· نشانه هاي خطر
· سوختگي باضخامت نسبي(درجهII)10درصدوبيشتردرکمتراز 2سال و15درصدوبيشتر بالای 2 سال
· سوختگي عميق (درجهIII)2درصدو بيشتر
· سوختگي صورت، دست(hand،پا(foot)،سطح مفصل،اندام تناسلي وسوختگی حلقوی
· سوختگي بابرق
· سوختگيشيميايي
· سوختگي استنشاقی
· سرمازدگی
· سابقه بیماری مزمن
· آسیب های همراه(شکستگی)
· احتمال child abuse
|
|
× براي کاهش درداستامينوفن بدهيد.
× محل واطراف سوختگي راباآب تميز ونرمال سالين سرد (8 درجه سانیگراد)شستشودهيد
× هرگزتاول هاراپاره نكنيد(نتركانيد)
× روي سطح سوختگی يخ نگذارید
× از روغن ،کره و...برای پوشش زخم استفاده نکنید
× آنتي بيوتيک ندهيدو پماد کورتون دار استفاده نشود
× سطح زخم را با پمادضعیف(باستتراسین،نیتروفورازون،جنتامایسین و...) بپوشانيد وروی آن گازاستريل بگذارید.
× به مادر آموزش دهید روزی 2بار زخم را با صابون یا شامپوی بچه شست وشو دهد وزخم را باهمان پماد بپوشاند
× يه مادر توصيه کنيددرصورت بروزتب ،بیقراری،استفراغ ونخوردن غذافوري مراجعه نماید.
× جهت پيگيري زخم سوختگی،دوروزبعد مراجعه كند.
× وضعيت ايمن سازي كزاز رابررسي كنيد
|
سوختگيمتوسط
|
·سوختگي باضخامت نسبي(درجهII)کمتراز10درصددرکمتراز 2سال وکمتراز15درصد بالای 2 سال
· سوختگي عميق (درجهIII)کمتراز 2درصد
|
|
× براي کاهش درداستامينوفن بدهيد.
× مايعات بيشتر به كودك داده شود
× يه مادر توصيه کنيدمحل سوختگي راروزانه تميزكندوجهت مرطوب وچرب نگه داشتن پوست از کرمهای مرطوب کننده(aloe vera) یا اکسیدروی استفاده کند
× يه مادر توصيه کنيددرصورت بروزتب ،تشدید دردویا تغییر رنگ سوختگی مراجعه نماید.
|
سوختگيخفيف
|
· سوختگي سطحي(درجهI)بدون تاول همراه با درد
|
.....................................................................................................................................
اقدامات تکمیلی درصورت عدم امکان ارجاع فوری
درصورتي كه فاصله مركزاوليه مراجعه بيمارتامحل بستري بيش ازيكساعت باشدانجام اقدامات تكميلي زير علاوه براقدامات قبلي ضروري است:
*برقراري راه وريدي جهت دادن داروي مسکن و سرم (درسوختگي شيرخواران ، بالاي 10درصد و کودکان ، بالاي15درصد بيمار NPO شده و نياز به مايع درماني مي باشد).
*گذاشتن لوله معده NGT و فيکس کردن آن (حتماً قبل از گذاشتن NGT ، طول لوله اندازه گيري شود (18) [تصوير 11].
تصویر 11- طریقه اندازه گیری صحیح لوله معده
*گذاشتن سوند ادراري فيکس و در صورتي که موجود نبود حتماً کيسه ادراري چسبانده شود .
*جهت تسکين درد ، آمپول سولفات مرفين با دوز mg/kg1/0- 5 0/0 از راه وريدي و آهسته تزريق گردد (به صورت تزريق عضلاني و زير جلدي استفاده نمي شود). فقط در زماني كه سيركولاسيون كافي برقرار وآسيب هاي همراه رد شده باشد.
*سرم رينگر لاکتات به ميزان ml/kg 20دوز stat است که در شيرخواران کمتر از يک سال طي مدت يک ساعت و در بالاي يک سال طي مدت نيم ساعت پرفوزيون مي گردد (19-6).
*سپس در صورتي که مسير، طولاني تر از دو ساعت است بايد بقيه سرم بيمار نيز محاسبه گردد تا بيمار دچار کم آبي نشود .
*چون بيمار NPO است بايد سرم قندي 5درصد به عنوان سرم نگهدارنده maintenance )(علاوه بر سرم deficit به بيمار داده شود، به صورت زير و بر اساس وزن :
**اين محاسبات مربوط به بعد از يک ماه اول زندگي است .
· بهازاي 10 کيلوگرم،ml/kg100
· 20-10 کيلوگرم،بيش از 10 کيلوگرم ml/kg50 +، به ازاي10 کيلوگرم اول ml/kg100
· هر کيلوگرم اضافيml/kg100 +، به ازاي 10کيلوگرم اول
براي هر کيلوگرم اضافي ml/kg 20 + براي10کيلوگرم دوم ml/kg50
*محاسبه deficit سوختگي که بايد به سرم نگهدارنده اضافه شود .
چهار ميلي ليتر سرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن ضربدر درصد سوختگي ( ml/kg/TBSA burned4 ) (فرمول Parkland ).
نوع سرم رينگر لاکتات است که از مقدار محاسبه شده نصف سرم در8 ساعت اول و نصف بقيه در 16ساعت بعد داده مي شود و يا 4/1 در 8 ساعت دوم و4/1 در 8 ساعت سوم .
توجه:به سرم نگهدارنده املاح اضافه نمي شود .
مثال:شيرخوار يک ساله ای ساعت 11 صبح به درمانگاه آورده شده است . مادرش اظهار مي نمايد که پسرش يک ساعت قبل با آب جوش دچار سوختگي شده است . ميزان سوختگي 40درصد و وزن وي 10 کيلوگرم مي باشد، سرم بيمار را محاسبه نماييد .
سرم stat :
نظرات شما عزیزان:
ارسال توسط مديريت وبلاگ احياء
